Chào các anh chị em kế toán,
Khi một năm tài chính dần khép lại, có một tài khoản mà tất cả chúng ta đều phải "chạm mặt", đó chính là Tài khoản 821 – Chi phí thuế Thu nhập doanh nghiệp (TNDN). Đây là bút toán quan trọng để xác định nghĩa vụ của doanh nghiệp với Nhà nước và chốt lại kết quả kinh doanh cuối cùng. Nghe có vẻ "vĩ mô" nhưng thực tế hạch toán lại rất mạch lạc. Hãy cùng tôi đi qua từng bước để xử lý tài khoản này một cách tự tin và chính xác theo Thông tư 133 nhé! ✅
1. Tài khoản 821 dùng để làm gì?
Nói một cách đơn giản, TK 821 dùng để ghi nhận số thuế TNDN hiện hành mà doanh nghiệp phải nộp cho Nhà nước trong kỳ, được tính toán dựa trên thu nhập chịu thuế và thuế suất hiện hành.
Theo Thông tư 133, chúng ta sử dụng tài khoản chi tiết là TK 8211 – Chi phí thuế TNDN hiện hành.
Điểm cốt lõi cần nhớ: TK 821 là một tài khoản chi phí, vì vậy nó không có số dư cuối kỳ. Cuối kỳ kế toán, toàn bộ số phát sinh trên tài khoản này sẽ được kết chuyển hết sang TK 911 để xác định lợi nhuận sau thuế.
2. Trình tự hạch toán chi phí thuế TNDN
Quy trình hạch toán TK 821 chỉ diễn ra vào cuối kỳ (thường là cuối năm tài chính) và gồm các bước tuần tự sau:
Bước 1: Xác định Lợi nhuận kế toán trước thuế
Đây là con số lợi nhuận bạn có được trên sổ sách kế toán sau khi đã trừ hết các loại chi phí (giá vốn, chi phí bán hàng, chi phí quản lý, chi phí tài chính...). Con số này được lấy từ số dư của Tài khoản 911.
Bước 2: Xác định Thu nhập chịu thuế
Đây là bước quan trọng nhất và cần sự am hiểu về luật thuế. Lợi nhuận kế toán không phải lúc nào cũng bằng thu nhập chịu thuế. Bạn cần thực hiện các bút toán điều chỉnh:
Thu nhập chịu thuế = Lợi nhuận kế toán trước thuế + Các khoản điều chỉnh tăng (chi phí không được trừ) - Các khoản điều chỉnh giảm (lỗ kết chuyển, các khoản được miễn thuế...)
Ví dụ về chi phí không được trừ: tiền phạt vi phạm hành chính, chi phí không có hóa đơn hợp lệ, chi trang phục vượt mức quy định...
Bước 3: Tính toán và hạch toán số thuế TNDN phải nộp
Sau khi có thu nhập chịu thuế, bạn sẽ tính ra số thuế phải nộp.
Thuế TNDN phải nộp = Thu nhập chịu thuế x Thuế suất thuế TNDN
Căn cứ vào số thuế đã tính, kế toán ghi nhận bút toán chi phí thuế:
Nợ TK 8211 - Chi phí thuế TNDN hiện hành
Có TK 3334 - Thuế thu nhập doanh nghiệp
Bút toán này có ý nghĩa: Ghi nhận một khoản chi phí cho doanh nghiệp (Nợ 8211) và đồng thời ghi nhận một khoản nợ phải trả cho nhà nước (Có 3334).
3. Bút toán kết chuyển cuối kỳ
Như đã nói ở trên, TK 821 không có số dư. Vì vậy, sau khi đã ghi nhận chi phí thuế, bạn phải thực hiện ngay bút toán kết chuyển để "dọn dẹp" tài khoản này và xác định lợi nhuận cuối cùng.
Nợ TK 911 - Xác định kết quả kinh doanh
Có TK 8211 - Chi phí thuế TNDN hiện hành
Sau bút toán này, TK 8211 sẽ có số dư bằng 0. Số dư còn lại trên TK 911 chính là lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp, và sẽ được kết chuyển về TK 421.
4. Ví dụ thực tế cho dễ hình dung 💡
Giả sử trong năm 2025, Công ty TNHH An Phát có các số liệu sau:
- Tổng lợi nhuận kế toán trước thuế (Số dư Nợ TK 911 sau khi đã kết chuyển doanh thu, chi phí): 1.000.000.000 VNĐ.
- Trong các chi phí đã hạch toán, có một khoản tiền phạt vi phạm hợp đồng kinh tế là 50.000.000 VNĐ (đây là chi phí không được trừ khi tính thuế TNDN).
- Thuế suất thuế TNDN là 20%.
Cách thực hiện:
1. Xác định thu nhập chịu thuế:
Thu nhập chịu thuế = 1.000.000.000 + 50.000.000 = 1.050.000.000 VNĐ
2. Tính số thuế TNDN phải nộp:
Thuế TNDN = 1.050.000.000 x 20% = 210.000.000 VNĐ
3. Hạch toán và kết chuyển:
a) Ghi nhận chi phí thuế TNDN:
Nợ TK 8211: 210.000.000
Có TK 3334: 210.000.000
b) Kết chuyển chi phí thuế TNDN để xác định kết quả kinh doanh:
Nợ TK 911: 210.000.000
Có TK 8211: 210.000.000
Sau bút toán này, Lợi nhuận sau thuế của công ty An Phát sẽ là: 1.000.000.000 - 210.000.000 = 790.000.000 VNĐ.
Lời kết
Hạch toán Tài khoản 821 về cơ bản là một quy trình gồm 3 bước rõ ràng: Tính toán - Ghi nhận - Kết chuyển. Thử thách lớn nhất nằm ở bước xác định chính xác các khoản chi phí được trừ và không được trừ để tính đúng thu nhập chịu thuế. Hy vọng rằng với hướng dẫn chi tiết và ví dụ cụ thể này, các bạn sẽ không còn cảm thấy e ngại khi thực hiện các bút toán cuối kỳ nữa.
Chúc các bạn một mùa quyết toán thành công!